Guru Teg Bahadur Nibandh Gujarati | ગુરુ તેગ બહાદુર નિબંધ ગુજરાતી – PDF Free Download
આ લેખમાં ગુરુ તેગ બહાદુરજીના જીવન પર આધારિત નિબંધ આપવામાં આવ્યો છે. નિબંધમાં તેમના બાળપણના અનુભવો, જીવનની ઐતિહાસિક પૃષ્ઠભૂમિ, ગુરુપદ અને શહિદી વિશે વિસ્તૃત માહિતી સમાવાઈ છે. ગુજરાતી ભાષામાં તૈયાર કરાયેલા આ નિબંધ દ્વારા વિદ્યાર્થી મિત્રો અને રસ ધરાવતા વાંચકોને ગુરુ તેગ બહાદુરજીના ત્યાગ અને બલિદાન વિશે પ્રેરણાદાયી માહિતી મળશે.
Guru Teg Bahadur Nibandh Gujarati PDF Download
કહેવાયું છે કે “ પુત્રના લક્ષણ પારણામાં” આ કહેવત ને સાર્થક કરતા હોય તેમ ગુરુ તેગ બહાદુર જી નું જીવન પણ અનેક વીરગાથા ઓ થી ભરેલું હતું. ગુરુ તેગ બહાદુર સિંહ ક્રાંતિકારી યુગ પુરુષ હતા. તેમનો જન્મ પંજાબના અમૃતસરમાં વૈશાખ કૃષ્ણ પંચમીએ થયો હતો. ધર્મ અને માનવીય મૂલ્યો, આદર્શો અને સિદ્ધાંતોનું રક્ષણ કરવા માટે પોતાના જીવનનું બલિદાન આપનારાઓમાં ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબનું વિશ્વના ઇતિહાસમાં આગવું સ્થાન છે.
ગુરુ તેગ બહાદુર સિંહ શીખોના નવમા ગુરુ હતા. તેગ બહાદુરનું બાળપણનું નામ ત્યાગમલ હતું. તેમના પિતાનું નામ ગુરુ હરગોવિંદ સિંહ હતું. નાનપણથી જ તેઓ એક સંત વિચારક, ઉદાર દિમાગના, બહાદુર અને સ્વભાવે નીડર હતા. શિક્ષણ-દીક્ષા મીરી-પીરીના માલિક ગુરુ-પિતા ગુરુ હરિગોવિંદ સાહેબની છત્રછાયા હેઠળ થઈ. ત્યાગમલજીએ નાનપણમાં આદરણીય વિદ્વાન ભાઈ ગુરદાસ પાસેથી સંસ્કૃત, હિન્દી અને ગુરૂમુખી શીખ્યા.. એટલું જ નહીં, ત્યાગમલ જીએ બાબા બુદ્ધજી દ્વારા ઘોડેસવારી અને તીરંદાજીનું શિક્ષણ મેળવ્યું અને ગુરુ હરગોવિંદે તેમને તલવાર કેવી રીતે વાપરવી તે શીખવ્યું હતું.
જ્યારે ત્યાગમલજી માત્ર 13 વર્ષના હતા, ત્યારે તેમણે તેમના પિતા ગુરુ હરગોવિંદ સિંહ જી સાથે મળીને મુગલો સામે લડ્યા અને કરતારપુરને ઘેરો ઘાલ્યો. ગુરુ હરગોવિંદ સિંહ અને ત્યાગ માલ જીની બહાદુરીને કારણે જ કરતારપુર સફળતાપૂર્વક શીખોએ મુઘલો પાસેથી બચાવી લીધું હતું. આ યુદ્ધમાં ત્યાગ માલ દ્વારા મહાન બહાદુરી અને શ્રેષ્ઠ લશ્કરી બહાદુરીને જોઈને, ગુરુ હરગોવિંદ સિંહ જીએ તેમના પુત્રને ‘તેગ બહાદુર’ ના ખિતાબથી સંબોધ્યા. તેગ બહાદુરનો શાબ્દિક અર્થ ‘બહાદુર તલવારબાજ’ છે. ત્યારથી ત્યાગ માલ તેગ બહાદુર તરીકે ઓળખાવા લાગ્યા.
1632 માં, તેગ બહાદુરના લગ્ન માતા ગુજરી સાથે થયા હતા. પછી તેના લગ્ન પછીના થોડા સમય પછી, તેગ બહાદુરને મોટાભાગનો સમય ધ્યાન અને યોગ માં વિતાવવો ગમવા લાગ્યો અને પછી તેણે ધીમે ધીમે પોતાને લોકોથી અલગ કરી દીધા. 1644 માં, ગુરુ હરગોવિંદ સિંહ જીએ તેગ બહાદુરને તેમની પત્ની અને માતા સાથે બકાલા નામના ગામમાં જવાનું કહ્યું.
આ પછી, પછીના બે વર્ષ સુધી, તેગ બહાદુરે તેમનો મોટાભાગનો સમય બકાલા ગામના એક ભૂગર્ભ ઓરડામાં ધ્યાન કરવામાં પસાર કર્યો, જ્યાં બાદમાં તેમને નવમા શીખ ગુરુ તરીકે ઓળખવામાં આવ્યા . બકાલામાં તેમના રોકાણ દરમિયાન, તેગ બહાદુરે વ્યાપક પ્રવાસ કર્યો અને આઠમા શીખ ગુરુ, ગુરુ હર કૃષ્ણને મળવા દિલ્હી પહોંચ્યા. આમ ગુરુ તેગ બહાદુરજી નું બાળપણ પણ અનેક વિવિધતાઓ અને વીરતાઓ થી ભરેલું હતું.
ગુરુ તેગ બહાદુર ના જીવનની ઐતિહાસિક પૃષ્ઠ ભૂમિકા
ગુરુ તેગ બહાદુરજી એ પ્રથમ ગુરુ નાનક દ્વારા બતાવેલા માર્ગે ચાલવાનું ચાલુ રાખ્યું. તેમના દ્વારા રચિત 115 શ્લોકો ગુરુ ગ્રંથ સાહિબમાં સમાવિષ્ટ છે. તેમણે કાશ્મીરી પંડિતો અને અન્ય હિન્દુઓને બળ દ્વારા મુસ્લિમોમાં પરિવર્તિત કરવાનો વિરોધ કર્યો. ઇસ્લામ ન સ્વીકારવાને કારણે, 1675 માં, મુઘલ શાસક ઔરંગઝેબે તેને ઇસ્લામ સ્વીકારવાનું કહ્યું, પરંતુ ગુરુ સાહેબે કહ્યું કે સીસ કાપી શકાય છે, વાળ નહીં. પછી તેણે બધાની સામે ગુરુજીનું શિરચ્છેદ કરાવ્યું.
ગુરુદ્વારા શીશ ગંજ સાહિબ અને ગુરુદ્વારા રકાબ ગંજ સાહિબ ગુરુજીની હત્યા કરવામાં આવી હતી અને જ્યાં તેમના અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવ્યા હતા તે સ્થળોનું સ્મરણ કરે છે. ધર્મ અને માનવીય મૂલ્યો, આદર્શો અને સિદ્ધાંતોનું રક્ષણ કરવા માટે પોતાના જીવનનું બલિદાન આપનારાઓમાં ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબનું વિશ્વના ઇતિહાસમાં આગવું સ્થાન છે. ગુરુ તેગ બહાદુર જી અને સમગ્ર શીખ પરંપરાનો તેમનો પોતાનો ધર્મ હિંદુ એટલે કે વૈદિક ધર્મ હતો, જેમ ભગવાન રામ આર્યત્વના ગૌરવ હતા અને આજે પણ છે, તેવી જ રીતે ગુરુ તેગ બહાદુરજી પણ તે જ પરંપરાના સંચાલક હતા.
જો કે ભારતીય યુગની આભા આ યુગમાં કંઈક અસ્પષ્ટ દેખાય છે, તેમ છતાં ગુરુ તેગ બહાદુર જી જેવા સંતોએ તેમના બલિદાનથી તેની ભાવનાને નિર્જીવ થવા દીધી નથી. જો ત્રેતાયુગમાં રામે રાવણના આતંકમાંથી મુક્તિ મેળવી હોત, તો મધ્ય યુગમાં ગુરુ તેગ બહાદુરે ઔરંગઝેબની આસુરી શક્તિ સામે નમીને ભારતીયતાનો મહિમા કર્યો છે અને વિશ્વને સમજાવ્યું છે કે અહિંસા હિંસા કરતા વધારે શક્તિશાળી છે.
જુલમી શાસકની ધાર્મિક અને વૈચારિક સ્વતંત્રતા વિરોધી નીતિઓ સામે ગુરુ તેગ બહાદુરજીનું બલિદાન એક અભૂતપૂર્વ historicalતિહાસિક ઘટના હતી. ગુરુજીના નિર્ભય વર્તન, ધાર્મિક અડગતા અને નૈતિક ઉદારતાનું આ સર્વોચ્ચ ઉદાહરણ હતું. ગુરુજી એક ક્રાંતિકારી યુગના માણસ હતા જેમણે માનવ ધર્મ અને વૈચારિક સ્વતંત્રતા માટે પોતાની મહાન શહાદત આપી હતી.
જો આપણે આજે ગુરુ તેગ બહાદુર, ગુરુ ગોવિંદ સિંહ અને તેમના બે પુત્રોના બલિદાનનો હેતુ ભૂલી જઈએ, તો તે ચોક્કસપણે સમગ્ર શીખ પરંપરાના બલિદાન પર પાણી ફેંકવા જેવું છે. તેથી, આજે આપણે એક વ્રત લેવું પડશે કે શીખ પરંપરા કોઈપણ રીતે હિન્દુ ધર્મ એટલે કે વૈદિક ધર્મથી અલગ નથી. વાસ્તવિકતા એ પણ છે કે ફિલસૂફીથી સુવર્ણ મંદિર સુધી શીખોનો ઇતિહાસ, પૂજાથી બલિદાન સુધીની સફર માત્ર ભારતીયતાના દોરામાં દોરેલી છે. ચાલો આપણે આપણો ભૂલી ગયેલો દોરો પકડીએ અને ભારત અને ભારતીયતાને મજબૂત કરીએ.
ગુરુ તેગ બહાદુર- ગુરુપદ, શહીદી તેમજ માનવતાના દૂત તરીકે
ગુરુપદ :
તેના લગ્નના કેટલાક સમય પછી, તેગ બહાદુરને મોટાભાગનો સમય ધ્યાન માં પસાર કરવાનું ગમ્યું અને પછી તેણે ધીમે ધીમે પોતાને લોકોથી દૂર કર્યા. 1644 માં, ગુરુ હરગોવિંદ સિંહ જીએ તેગ બહાદુરને તેમની પત્ની અને માતા સાથે બકાલા નામના ગામમાં જવાનું કહ્યું. આ પછી, પછીના બે વર્ષ સુધી, તેગ બહાદુરે તેમનો મોટાભાગનો સમય જીની બકાલા ગામના એક ભૂગર્ભ ઓરડામાં ધ્યાન કરવામાં પસાર કર્યો, જ્યાં બાદમાં તેમને નવમા શીખ ગુરુ તરીકે ઓળખવામાં આવ્યા.
ધર્મના સાચા ધર્મ, સત્ય અને જ્ઞાનના પ્રચાર અને લોક કલ્યાણના કાર્યો માટે ગુરુજીએ અનેક સ્થળોની મુલાકાત લીધી હતી. આનંદપુરથી કિરાતપુર, રોપર, સૈફાબાદ, લોકોને સંયમ અને સરળ માર્ગના પાઠ ભણાવતા તેઓ ખિયાલા (ખડાલ) પહોંચ્યા. અહીંથી ગુરુજી દમદમા સાહિબ થઈને કુરુક્ષેત્ર પહોંચ્યા, ધર્મના સાચા માર્ગને અનુસરવાનો ઉપદેશ આપ્યો. યમુનાના કિનારે કુરુક્ષેત્રથી તેઓ કડામાનકપુર પહોંચ્યા અને અહીં તેમણે સાધુ ભાઈ મલુકદાસને બચાવ્યા.
ધર્મ માટે ગુરુ તેગ બહાદુરનું બલિદાન
તે સમયની વાત છે, જ્યારે ઔરંગઝેબ રાજ કરતો હતો ત્યારે એક વિદ્વાન પંડિત તેના દરબારમાં આવતો અને “ભાગવત ગીતા” ની કલમો વાંચતો અને તેનો અર્થ ઔરંગઝેબને સમજાવતો. ગીતાના શ્લોકોનું પઠન કરતી વખતે, પંડિતે ઔરંગઝેબને ગીતાના કેટલાક શ્લોકો અને તેમના અર્થોનું વર્ણન કર્યું નથી. એક દિવસ કમનસીબે પંડિતની તબિયત બગડી અને તેમણે તેમના પુત્રને ઔરંગઝેબ પાસે ગીતા સંભળાવવા મોકલ્યો. પણ તેણે પોતાના દીકરાને કહ્યું નહિ કે તેણે ગીતાના કેટલાક શ્લોકો ઔરંગઝેબને સંભળાવ્યા નથી.
પંડિતના દીકરાએ જઈને ઔરંગઝેબની સામે ગીતાનું આખું સ્વરૂપ અને તેનો અર્થ વર્ણવ્યો. જેના કારણે ઔરંગઝેબને ખબર પડી કે દરેક જ્ઞાતિ ધર્મોનું પોતાનું મહત્વ છે અને દરેક ધર્મ પોતાનામાં એક મહાન ધર્મ છે. પરંતુ ઔરંગઝેબે માત્ર પોતાના ધર્મને મહત્વ આપ્યું, અને અન્ય ધર્મની પ્રશંસા સાંભળવાનું પસંદ કર્યું. પછી તરત જ ઔરંગઝેબના સલાહકારોએ તેને કહ્યું કે તમામ ધર્મોના લોકોએ માત્ર ઇસ્લામ ધર્મ અપનાવવો જોઈએ. તેમણે કડક આદેશ જારી કર્યો કે તમામ ધર્મો અને જાતિના લોકોએ માત્ર ઇસ્લામ સ્વીકારવો પડશે, નહીંતર તેમને મોતને ઘાટ ઉતારી દેવામાં આવશે.
આ રીતે ઔરંગઝેબે જબરદસ્તીથી અન્ય ધર્મોના લોકોને ઇસ્લામ ધર્મ અપનાવવાની ફરજ પાડવા માંડી અને તેમના પર અત્યાચાર પણ કર્યો. ઔરંગઝેબના આ ત્રાસથી પ્રભાવિત થઈને, કાશ્મીરના પંડિત ગુરુ તેગ બહાદુર સિંહ જી પાસે પહોંચ્યા અને તેમને કહ્યું કે કેવી રીતે ઔરંગઝેબે ઇસ્લામને અન્ય ધર્મો અપનાવવાનો આદેશ આપ્યો હતો અને તે લોકો ખૂબ જ દુ ખી હતા.તેમણે આ બધી સમસ્યાઓનું વર્ણન ગુરુ તેગ બહાદુર સિંહ જી સમક્ષ કર્યું અને કહ્યું કે અમારી અને આપણા ધર્મની રક્ષા કરો.
જ્યારે કાશ્મીરી પંડિતો તેમની સમસ્યાઓ ગુરુ તેગ બહાદુર સિંહ જી સમક્ષ વર્ણવી રહ્યા હતા, તે જ સમયે તેમનો 9 વર્ષનો પુત્ર બાલા પ્રીતમ (ગુરુ ગોવિંદ સિંહ) ત્યાં પહોંચ્યો અને તેના પિતાને પૂછવાનું શરૂ કર્યું કે આ બધા લોકો આટલા દુ ખી અને ઉદાસ કેમ છે? ડર લાગે છે? અને તમે આટલી ગંભીરતાથી શું વિચારી રહ્યા છો, પિતા? ગુરુ તેગ બહાદુર સિંહ જીએ કાશ્મીરી પંડિતોની તમામ સમસ્યાઓ તેમના પુત્ર બાલા પ્રીતમના સપનામાં વર્ણવી હતી. ગુરુજીના દીકરાએ ગુરુજીને પૂછ્યું કે આ લોકોને મદદ કરીને કેવી રીતે તેમને વિષમ પરિસ્થિતિમાંથી બહાર લાવી શકાય? આ માટે ગુરુજીએ તેમના પુત્રને જવાબ આપ્યો કે આ વિષમ પરિસ્થિતિમાંથી બહાર આવવા માટે બલિદાન આપવું પડશે.
તેના જવાબમાં, તેમના પુત્ર બાલા પ્રીતમ જીએ કહ્યું કે તમારા જેવા અન્ય કોઈ લાયક માણસ નથી જે જનહિતનું આ કામ કરે. જો તમારે આ માટે બલિદાન આપવું હોય તો પણ, તમારે બલિદાન આપવું જોઈએ પરંતુ તેમના ધર્મનું રક્ષણ કરવું જોઈએ. બાલા પ્રીતમની વાત સાંભળીને ત્યાં હાજર તમામ લોકોએ તેને કહ્યું કે જો તારા પિતા શ્રી બલિદાન આપે તો તું અનાથ બનીશ અને તારી માતાને વિધવા તરીકે જીવવું પડશે. આના પર બાલા પ્રિતમે ત્યાં હાજર તમામ લોકોને જવાબ આપ્યો કે જો માત્ર એકનું બલિદાન લાખો નિર્દોષ બાળકોને અનાથ બનતા બચાવી શકે અને જો માત્ર મારી માતા વિધવા હોય તો ઘણી માતાઓને વિધવા બનતા બચાવી શકે, તો હું તે જાણવા માંગુ છું બલિદાન ગર્વથી સ્વીકારવામાં આવે છે.
આ પછી ગુરુ તેગ બહાદુર જીએ કાશ્મીરી પંડિતોને ઔરંગઝેબને સંદેશો આપવા માટે કહ્યું, તેમણે કહ્યું, “ઔરંગઝેબ આ કહો, કે જો તેગ બહાદુરજી ઇસ્લામ સ્વીકારે છે, તો અમે પણ અમારી પોતાની મરજીથી ઇસ્લામ સ્વીકારીશું અને જો ગુરુજીએ ન કર્યું હોય તો તમારો ઇસ્લામ સ્વીકારો, તો પછી અમે તમારો ધર્મ પણ સ્વીકારીશું નહીં અને તમે ઇસ્લામ સ્વીકારવા માટે અમારા પર કોઇપણ પ્રકારનો જુલમ નહીં કરો અને તમને ઇસ્લામ સ્વીકારવામાં પણ બળજબરીથી અવરોધ નહીં કરો. ઔરંગઝેબે તેની વાત સ્વીકારી.
આ પછી, ગુરુ તેગ બહાદુર સ્વેચ્છાએ દિલ્હીમાં ઔરંગઝેબના દરબારમાં પહોંચ્યા. આ પછી ઔરંગઝેબે ગુરુ તેગ બહાદુરને ઇસ્લામ ધર્મ અપનાવવા માટે અનેક પ્રકારના લોભ આપ્યા અને એટલું જ નહીં, ઇસ્લામ ન સ્વીકારવા બદલ તેમને ઘણી રીતે પરેશાન કરવાનું શરૂ કર્યું. એટલું જ નહીં, તેના બે શિષ્યોને ઇસ્લામ સ્વીકારવા માટે તેને બંદી બનાવીને તેની સામે મોતને ઘાટ ઉતારી દેવામાં આવ્યા છે.જેના કારણે ઔરંગઝેબે વિચાર્યું કે આ કરવાથી ગુરુ તેગ બહાદુર આ જોઈને ગભરાઈ જશે અને સરળતાથી ઈસ્લામ સ્વીકારી લેશે.
પરંતુ આ પછી પણ, ગુરુ તેગ બહાદુરજી હલ્યા નહીં અને તેમના મક્કમ નિર્ણય પર અડગ રહ્યા. ગુરુ તેગ બહાદુર જીએ આ ઔરંગઝેબને કહ્યું કે, જો તમે આ લોકોને બળજબરીથી ઇસ્લામ સ્વીકારવા માટે મજબૂર કરી રહ્યા છો, તો એ પણ સમજો કે તમે સાચા મુસ્લિમ નથી. તમારો ઇસ્લામ ધર્મ તમને બળજબરીપૂર્વક તમારા ધર્મમાં અન્ય કોઇ ધર્મનું રૂપાંતર કરવાની મંજૂરી આપતો નથી. ઔરંગઝેબને ગુરુ તેગ બહાદુરના આ શબ્દો ખૂબ જ ખરાબ લાગ્યા અને તે ખૂબ જ ગુસ્સે થયા. ઔરંગઝેબે દિલ્હીના ચાંદની ચોક ખાતે ગુરુ તેગ બહાદુર જીને શિરચ્છેદ કરીને ફાંસીની સજા આપવાનો આદેશ આપ્યો હતો